Het voormalige vliegveld Ubbena

Tijdlijn gebeurtenissen Ubbena

 

Op de toenmalige heide tussen de Drentse dorpen Ubbena, Vries en Zeijen - net boven Assen - lag het vierde Nederlandse vliegveld, mét vliegschool. Één van de eerste in Nederland gebouwde vliegtuigen - de Helpman I - koos daar het luchtruim. In het huidige landschap van Ubbena vind je hier helemaal niets van weer...

 

Tijdlijn gebeurtenissen Ubbena

205 Krantenartikelen en advertenties, aangevuld met informatie gevonden in andere archieven, vertellen samen het ontstaan en de ondergang van het vliegveld, wat er door een samenloop van omstandigheden niet lang is geweest... Hier is in chronologische volgorde het verhaal te lezen. De bijbehorende krantenartikelen zijn op een aparte pagina op deze website te bekijken. Neem zeker even een keer de tijd om ze te lezen!


25 december 1910

Het Nieuwsblad van het Noorden schrijft:

Een Groninger vliegtuigfabriek? Lijkt u dat wat àl te fantastisch, lezer? Een Groninger fabriek voor het maken van vliegtoestellen met gediplomeerde vliegers en een naar de eischen des tijds ingerichte vliegschool? Ons niet meer, nu we kennis hebben gemaakt met den jongen Antwerpenaar Hubert Hagens, oud-motorwielrenner op de Antwerpsche banen, oud-meesterknecht in de groote motorenfabriek van Anzani, oud-monteur van Jan Olieslagers. We zien de nieuwe fabriek „Het Noorden" komen, waar we over eenige jaren ons luchtkarretje gaan bestellen zooals we dat nu met onze fietsen bij Fongers doen.

De heer Hubert Hagens - we schreven reeds vroeger over hem - is sedert eenige dagen te Helpman ten huize van den heer De Schepper bezig met het construeeren van een geheel nieuwe vliegmachine. Hij doet dit in maatschap met den jongsten zoon van zijn gastheer, die zooals men weet, zich al dadelijk tot de aviatiek aangetrokken heeft gevoeld van het oogenblik af, dat Olieslagers door het doorzettend initiatief van zijn vader, naar Nederland is gehaald en hier in enkele weken de vliegkunst populair heeft gemaakt. Emile de Schepper ging met hem mee als monteur naar Zwolle, Utrecht en andere plaatsen, leerde daar den 1sten méchaniciën van Olieslagers kennen en werd dusdanig met hem bevriend, dat daaruit de tegenwoordige relatie geboren werd, die tot een nieuwen firmanaam zal leiden.

7 januari 1911

De Groningse café-eigenaar Albert Hofkamp plaatst in januari meerdere advertenties in de noordelijke kranten om o.a. 5.54.65 hectare land in Ubbena onder Vries, "zeer geschikt voor Villaterrein en Bouwterrein", te veilen.

20 maart 1911

Als het vliegtuig de "Helpman I" gereed is wil Hubert Hagens zijn vliegbrevet gaan halen op het vliegkamp in Ede.

8 mei 1911

Hubert Hagens en Emile de Schepper - bouwers van het vliegtuig de "Helpman I" - hebben plannen een eigen permanent oefenterrein met vliegschool te beginnen. Ze komen in contact met Albert Hofkamp, die hun een stuk heideveld bij Ubbena kan verhuren.

Het geplande vliegveld in Ubbena zal het vierde vliegterrein worden van Nederland. De anderen zijn gevestigd:

  • op de Molenheide bij Breda (Gilze-Rijen),
  • bij Ede (Verwey & Lugard’s Automobiel Maatschappij) en
  • bij Soesterberg.

(Ede is in 1921 gesloten, de anderen zijn later militaire vliegbasissen geworden. Soesterberg is in 2008 gesloten, Gilze-Rijen is nog steeds in gebruik.)

Als de "Helpman I" gereed is zal deze in "De Harmonie" in Groningen worden tentoongesteld. De "Helpman I" zal ook meedoen tijdens de tweede Vliegweek in Helpman van 21 tot en met 25 juni van dit jaar.

11 mei 1911

Naast Albert Hofkamp hebben ook twee andere grondeigenaren, Gerrit Talens uit Zeijen en Hendrik Bebingh uit Vries, grond beschikbaar gesteld voor het vliegveld. De heide wordt afgebrand en het terrein wordt zo vlak mogelijk gemaakt.

19 mei 1911

Emile de Schepper heeft het terrein van Albert Hofkamp in Ubbena bekeken en goedgekeurd. De plaats waar de hangar gebouwd moet worden is aangewezen en houthandelaar H.J. Zondag uit Vries heeft opdracht gekregen om de loods te bouwen.

Grondeigenaar Albert Hofkamp heeft het idee een zogenaamde "ververschingstent" of "consumptietent" - een café-restaurant zeg maar - op het terrein te plaatsen en heeft hiervoor een vergunning aangevraagd. Het plan is dit alles op 1 juni gereed te hebben en dan met de vliegoefeningen gaan starten.

19 mei 1911
De stoomploeg in Zeijerveld. Bron: NvhN, 22 augustus 1908

24, 25, 26, 27 en 28 mei 1911

De "Helpman I" staat tentoongesteld in de rijschool van de Fongers fietsfabrieken, Hereweg 85 in Groningen. Daarna zal de vliegmachine naar Ubbena worden getransporteerd en zal er gestart worden met de vliegproeven!

Het vliegveld terrein wordt ondertussen door een "nieuwe machine" - de stoomploeg van Zeijerveld - verder geëgaliseerd en de "consumptietent" wordt gebouwd. Het gebouw is 20 meter diep en 8 meter breed, met een overdekte veranda van 3 meter. Er zullen slaapgelegenheden, een keuken en bergplaatsen in worden gemaakt.

24, 25, 26, 27 en 28 mei 1911

26 mei 1911

Albert Hofkamp plaatst een advertentie in de krant om "reclameterrein" te verhuren bij de vliegschool...

10 juni 1911

Stukadoor en aspirant-aviateur uit Veendam Willem Reinders is sinds 1910 ook bezig een vliegtuig te maken, later de "Veendam I" genoemd. Hij heeft een vliegtuigmotor gesponsord gekregen en hiermee moet zijn vliegtuig eindelijk gereed gemaakt kunnen worden om te vliegen.

De eerste hangar is bijna gereed. De loods is 16 meter breed en 12 meter diep en geeft plaats aan de eendekker "Helpman I" van de Emile de Schepper. Later ook aan het vliegtuig van Willem Reinders.

Groningse aviateur Sieb Koning zal óók op het vliegterrein in Ubbena zijn vliegkunsten komen laten zien.

Tijdens de raadsvergadering van Burgemeester en Wethouders te Vries wordt de aanvraag voor een vergunning voor het plaatsen van een "groot getimmerte" bestaande uit een waranda (overdekte galerij), keuken, loodsen, zaal en bergplaatsen, sterke dranken mogen verkopen op het vliegterrein bij het Smouzegat. Het vliegterrein is voor 9 jaar verhuurd aan de aviateurs Emile de Schepper en Hubert Hagens om er een vliegschool te stichten. Er wordt door burgemeester en wethouders van de (voormalige) gemeente Vries een machtiging afgegeven en deze wordt doorgestuurd naar H.M. om bekrachtigd te worden.

Jan van der Ploeg, die tegenover het vliegveld woont (nu Asserstraat 101 in Ubbena) wil daar in de open lucht ook producten verkopen. Hiervoor blijkt geen vergunning nodig te zijn, zolang er maar geen gebouwtje wordt geplaatst.

Het Smouzegat (of Smousengat) is de naam van het lagergelegen stuk grond tussen de huidige straat Vriezerhoek in Ubbena en de bebouwde kom van Vries. Smous is een minachtende naam (scheldwoord) voor een Jood. In die tijd werd de scheldnaam ook gebruikt voor een bedrieger of een sjacheraar.

12 juni 1911

Het vliegtuig de "Helpman I" is vanuit Groningen naar Ubbena vervoerd. Het vooreind lag op een wagen en het achtereind reed op zijn eigen wieltje. Het vervoer had veel bekijks! Hubert Hagens en Emile de Schepper willen zo snel mogelijk starten met de vliegoefeningen, maar het vliegterrein is "wegens de groote schaarschte aan werkvolk" nog niet geheel klaar...

Laad meer