Op 17 December 2003 was het honderd jaar geleden dat de Amerikaanse gebroeders Wright erin slaagden een bestuurbaar en gemotoriseerd vliegtuig aan de oostkant van de Verenigde Staten, 12 seconden over een afstand van 36,6 meter in de lucht te houden, dit hebben we op 17 december 2003 kunnen lezen in het Dagblad van het Noorden. Hoe was het nu ook alweer met ons vliegveld in Ubbena, want daar oefenden 7,5 jaar later ook pioniers met hun vliegtuigjes.

In 1907 kocht Albert Hofkamp, caféhouder uit Groningen, een perceel heidegrond van ruim 2 HA, genaamd Kleine Slag in het Oosterscheveld tussen Ubbena en Zeijen. Hij kocht dit perceel van zijn broers Lammert en Tjeerd die in Ubbena woonden.

Na deze aankoop gebeurde er in 4 jaar erg weinig, d.w.z. wij hebben niets kunnen vinden. Tot op 19 januari de heer Albert Hofkamp, op een veiling in de herberg van Heukers in Zeijen, nog een perceel heideveld kocht. In de daarop volgende maanden werd er nog meer aangekocht, alle aankopen te samen tot een totaal van ca. 30 HA.

Het terrein werd verhuurd aan een Emile de Schepper, zoon van een biljartfabrikant uit Groningen en Hubert Hagens, een ontwerper-constructeur uit België, voor een periode van negen jaar. Het gehuurde terrein zou als vliegveld dienst gaan doen. Nu zijn er voor een vliegveld wel vliegtuigen nodig en daar wist Hubert Hagens die als monteur gewerkt had voor de bekende luchtvaartpionier Olieslagers wel raad op. In een nieuwe loods achter de biljartfabriek in Helpman werd een éénpersoons, éénmotorig vliegtuig gebouwd. Dit kon omdat de biljartfabriek de modernste houtbewerkingsmachines en vakbekwame mensen voorhanden had die voor de bouw van het vliegtuig nodig waren.

Het vliegtuig kreeg de naam Helpman I.

Technische gegevens van de Helpman I en dat van de Gebr. Wright

Helpman I in 1911
Gewicht: 200 KG
Startgewicht: ca 350 KG
Spanwijdte 10,8 M
Lengte: 9 M
Hoogte 3 M
Motor: 50 Pk, 5 cilinder Anzani
Gewicht: 76 KG
Gebouwd in: Parijs
Verbruik 15 L bezine en 4 liter olie per uur
Prestaties: startlengte 20 M, snelheid 100KM/uur
Vliegbereik: 4 uur, non stop.

Vliegtuig gebroeders Wright in 1903
Gewicht: 275 KG
Spanwijdte 12,3 M
Lengte: 6,4 M
Hoogte 2,8 M
Motor: 12 Pk, viercilinder

Op de achtergrond van het Zeijervliegveld de Helpman I (Red. Foto bijschrift)

Op 13 juni 1911 was he vliegtuig gereed en werd nar Ubbena vervoerd. Het voorste gedeelte van het vliegtuig werd op een wagen geplaatst en het achterste gedeelte kon op eigen wielen rijden. Het vervoer kreeg enorm veel bekijks. Op 30 mei 1911 heeft de heer Albert Hofkamp bij de gemeente Vries een bouwvergunning aangevraagd voor de bouw van een feesttent op het vliegveld. De afmetingen van de tent waren 8 x 20 meter met een waranda aan drie zijden van 3 meter breed, de hoogte van de tent werd 6 meter. Op 13 juni 1911 krijgt Albert Hofkamp de vergunning voor de bouw van de feesttent. In de vergunning wordt ook de plaats aangegeven waar de feesttent gebouwd moet worden t.w.: Sektie 169, op een afstand van 7 M vanaf de NW sloot, lopende langs de zandweg Smouse-gat naar Zeijen. Het wordt een houden gebouw met keuken, toiletten, piano en natuurlijk een biljart. Direct in de nabijheid van de feesttent wordt in dezelfde periode een hangar (vliegloods) gebouwd. De hangar krijgt de afmeting van 16 x 12 meter en er is ruimte voor 2 vliegtuigjes (monoplanes).

De feesttent anno 1911 werd druk bezocht. (Red. Foto bijschrift)

Eind mei 1911 werd een begin gemaakt met het egaliseren van het heideveld zodat de vliegoefeningen direct nadat de vliegtuigen gearriveerd waren konden beginnen.

Op 14 juni 1911 is het egaliseren dan zover. De aviateur (piloot) Hubert Hagens voert zijn eerste oefeningen op het vliegveld uit. Het motorgeronk trok vele belangstellenden. Op de derde dag kwam het vliegtuig terecht in een nog vers gedempt wagenspoor, het onderstel en rechtervleugel werden hierdoor behoorlijk beschadigd. De reparaties duurden enkele dagen. Vooral in de morgenuren, als het bladstil is, werd er geoefend. Begin juli 1911 zweeft het vliegtuig op een hoogte van 5 tot 10 M over de gehele lengte van het vliegveld (1000 M).

Op 17 juli 1911 komt de - Veendam I - een éénmotorig vliegtuigje van de heer Reinders, stukadoor te Veendam, op het vliegveld aan. De Veendam I is een rank vliegtuig en is netjes in elkaar gezet. Een mooi stukje werk van de heer Reinders. Een Anzani motor van 50 PK moet ervoor zorgen dat het vliegtuig de lucht in kan.

Eind juli 1911 is de feesttent gereed en het mooie weer brengt veel publiek op de been. In de feesttent en op de waranda van de heer Albert Hofkamp is gezelligheid troef. Er komen steeds meer mensen kijken naar de vliegbewegingen van de Helpman I. De leerlingen uit de hoogste klassen van de scholen uit Bunne, Donderen, Vries en Oudemolen maakten uitstapjes naar het vliegveld. Bij goed weer kwamen er tussen 1000 en 2000 mensen het vliegspektakel bekijken. De belangstellenden kwamen lopend, op de fiets, met paard en wagen, met de auto en zelfs per trein (uitstappen in Oudemolen en te voet naar Ubbena).

Begin september 1911 kwam de instructeur Adriaan Mulder uit Nijmegen naar Ubbena. Hij was instructeur op het vliegveld Gilze Rijen, die vier leerlingen verwachte op te leiden. Ook Siep Koning, de bekende aviateur uit Groningen, kwam met een tweedekker naar Ubbena. Vanaf de rijksweg Assen - Groningen kon met de vliegbewegingen zien en het werd een bedrijvige tijde op en rond het vliegveld Ubbena - Zeijen. De heer Albert Hofkamp vraagt aan het college van B en W van Vries een vergunning aan voor het schenken van sterkte drank. Deze aanvraag wordt door het ministerie afgewezen. De heer Albert Hofkamp, exploitant van de feesttent adverteerde regelmatig in het Nieuwsblad van het Noorden.

Een advertentie van de heer Hofkamp in het: Nieuwsblad van het Noorden d.d. 1-8-1911 (Red. bijschrift foto)

Half september 1911 begint men met de bouw van een tweede hangar, deze krijgt een oppervlakte van 12 bij 10 meter. In deze hangar wordt het vliegtuigje van de gebroeders van Dijk gestald.

Hubert Hagen en Emile de Schepper hadden veel kosten gemaakt en zij gingen, tegen een goede vergoeding, vlieg demonstraties geven in Den Haag. Ook de instructeur Mulder uit Nijmegen en Siep Koning, één van de groten uit die tijd, zouden hun medewerking verlenen. In Den Haag steeg eerst Koning op en kwam veilig weer op de grond maar waarschuwde echter voor rukwinden. Toen Mulder naar boven, de Helpman I vloog uitstekend maar plotseling kwam het vliegtuigje, waarschijnlijk door een motorstoring, naar beneden. De brokstukken lagen verspreid over het veld. Hiervan profiteren vele toeschouwers want die namen maar gelijk een aandenken van de Helpman I mee naar huis.

Verslagen ruimde de bouwers de overgebleven resten van de Helpman I op. De piloot Mulder moest negen weken in een ziekenhuis verpleegd worden. Zo kwam er een eind aan de plannen van de jonge luchtvaartpioniers Hubert Hagen en Emiel de Schepper. De pionier uit Groningen heeft de vliegerij vaarwel gezegd om zich weer te wijden aan het bouwen van biljarts.

In deze zelfde periode lezen we in de Veenbode dat de 45 jarige Albert H, eigenaar van het vliegterrein te Vries is aangehouden. Hij wordt verdacht van het plegen van ontuchtige handelingen met een 15 jarig meisje uit Vries. De heer Albert Hofkamp is met zijn vrouw later naar Argentinië tuinman geworden. Zonder instructeur en zonder exploitant van de feesttent kwam de vliegschool in verval, de leerlingen vertrokken naar elders en zo kwam er een einde aan het vliegen in Ubbena. Na oktober 1911 is er in de dagbladen geen nieuws van het Ubbenase vliegveld meer te lezen. In januari 1913 lezen we in de courant dat op 31 januari 1913, 10 uur in de ochtend, ten verzoek van de heer A. Hofkamp een grote partij hout, afbraak van de feesttent, en de inventaris van de feesttent wordt geveild door notaris Rambonnet uit Assen.

Op donderdag 21 januari 1915, wordt ’s avonds in het hotel Jan Nanninga te Assen het voormalig vliegterrein van de heer A. Hofkamp geveild.

Bij het ploegen rond 1935 zijn de restanten gevonden van een waterput die volgegooid was met aarde - en glaswerk uit de feesttent. Ook met zijn broer Lammert is het niet goed gegaan. Lammert Hofkamp was landbouwer en handelde in onroerend goed en kocht veel bouwmaterialen zowel niet als afbraak en bouwde daar boerderijen en huizen van in Peelo en Ubbena. Op 17 mei 1933 is Lammert Hofkamp, op 62 jarige leeftijd om het leven gekomen door een ongeval. Hij zat op een vrachtauto van fa. Rottinghuis (hout- en bouwmaterialenhandel) uit Groningen en wilde voor zijn woning in Ubbena (nu Asserstraat 112) van de wagen springen maar kwam onder de wielen van de trailer terecht. Zijn zoon Jan heeft getracht de zaak voort te zetten, diens hobby was tuigpaarden en geen bouwmaterialen. De zaak ging niet goed en de financier de NV Bouw en Handelsmaatschappij Arion gevestigd te Groningen ging het onroerend goed publiek verkopen waaronder boerderij de Zonnehoeve te Ubbena en wel op 14 december 1939.
Al met al een triest einde van de Groninger familie Hofkamp uit de stad Groningen.

Bronnen
- archief Stichting Oud Vries
- archief gemeente Tynaarlo
- informatie fam. Noord en Meyer

In deel twee gaan wij nader in op de kadastrale gegevens. (Red. deel twee is niet gemaakt)